Veraset İlamı ve Miras İntikali

Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Nedir? Kimler Alabilir?

Veraset ilamı, diğer adıyla mirasçılık belgesi, bir kişinin vefatı sonrası geride bıraktığı mirasçılarının kimler olduğunu ve miras paylarını resmi olarak gösteren belgedir. Bu belge, mirasçıların miras hakkını kanıtlamalarını sağlar ve miras kalan malvarlığı üzerinde işlem yapabilmelerinin ön koşuludur​. Veraset ilamını, mirasçılardan herhangi biri çıkarabilir; bunun için tüm mirasçıların birlikte başvurmasına gerek yoktur. Miras bırakanın yasal ve atanmış (vasiyetnameyle belirlenmiş) tüm mirasçıları bu belgede belirtilir.

Veraset ilamı, mirasçıların mirasçılık sıfatlarını ve miras paylarını kesin olarak tespit eder​. Bu sayede mirasçılar, miras kalan mal varlıklarını devralmak (örneğin tapuda üzerlerine geçirmek veya banka hesabındaki parayı çekmek) için gerekli resmi adımları atabilirler. Ayrıca mirasçıların, miras nedeniyle ödemeleri gereken veraset ve intikal vergisinin hesaplanması ve ödenmesi için de veraset ilamı zorunludur​.

Noterden Veraset İlamı Alma Adımları ve Gerekli Belgeler

Günümüzde veraset ilamı çıkarmanın en pratik yolu, noter aracılığıyla başvuru yapmaktır. Noter, merkezi nüfus kayıt sistemine erişerek vefat eden kişinin yasal mirasçılarını tespit edebilmektedir. Noterden veraset ilamı almak için izlenecek adımlar şöyle:

1. Herhangi bir noterliğe başvuru: Mirasçılardan biri, ikamet yerinden bağımsız olarak Türkiye’deki herhangi bir noterliğe başvurabilir.​
2. Gerekli belgelerin sunulması: Notere giderken başvuran mirasçının kimlik belgesi, vefat eden kişiye ait ölüm belgesi (örneğin ölüm tutanağı veya defin ruhsatı) ve mümkünse mirasçıları gösteren nüfus kayıt örneği götürülmelidir. Noterler, UYAP sistemi üzerinden ölüm kaydını ve mirasçı bilgilerini elektronik ortamda da doğrulayabilmektedir​. Belgeler eksiksiz ise genellikle aynı gün içinde işlemler tamamlanır.
3. Mirasçıların tespiti ve belgenin düzenlenmesi: Noter, nüfus kayıtlarından murisin (miras bırakanın) vefatını ve mirasçı listesini kontrol eder. Herhangi bir tereddüt yoksa, mirasçıları ve yasal miras paylarını listeleyen veraset ilamını düzenleyerek onaylar. Bu belge, tüm mirasçıların adını, soyadını ve miras pay oranlarını içerir.
4. Harç ve masrafların ödenmesi: Noterde veraset ilamı çıkarılırken cüzi bir harç ve damga vergisi ödenir. 2025 yılı itibarıyla noter harcı nispeten düşük tutarlardır (güncel tutarlar için noterlikten bilgi alınabilir). Ödeme yapıldıktan sonra noter size onaylı veraset ilamı belgesini teslim eder.

Noter kanalıyla alınan veraset ilamı, hızlı ve genellikle aynı gün içinde sonuçlanır​. Ancak bazı durumlarda noterlik veraset ilamı vermeyebilir. Örneğin, nüfus kayıtlarında belirsizlik varsa, mirasçı bilgilerinde tutarsızlık olursa veya ortada bir vasiyetname (özel mirasçı ataması) bulunursa noter sizi mahkemeye yönlendirecektir. Bu gibi hallerde sulh hukuk mahkemesinden veraset ilamı alınması gerekir.

Sulh Hukuk Mahkemesi Yoluyla Veraset İlamı Almak (Ne Zaman Tercih Edilmeli?)

Noter dışında, Sulh Hukuk Mahkemesi de veraset ilamı vermeye yetkilidir. Bazı durumlarda mirasçıların mahkemeye başvurması gerekir:

• Nüfus kayıtlarında belirsizlik veya hata: Miras bırakanın evlilik dışı çocuğu gibi nüfus kaydında net görünmeyen mirasçılar varsa veya mirasçılık durumu karmaşıksa mahkeme yoluna gidilir​.
• Vasiyetname veya reddi miras durumu: Muris, bir vasiyetname bırakmışsa, vasiyetnamedeki atamalar doğrultusunda mirasçıların belirlenmesi mahkemece yapılır. Yine mirasçılardan biri mirası reddetmişse, kalan mirasçıların paylarının doğru belirlenmesi için mahkeme devreye girer.
• Yabancılık unsuru veya hukuki itiraz: Mirasçılardan biri yabancı uyrukluysa ya da mirasçılar arasında miras hakkına itiraz edenler varsa, noter işlemi mümkün olmayabilir. Bu durumda mahkeme kararı gerekir.

Mahkemeden veraset ilamı almak için mirasçılardan biri, murisin son ikametgahının bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesine bir dilekçe ile başvurur. Dilekçeye vefat edenin ölüm belgesi ve varsa nüfus kayıt örnekleri eklenir. Mahkeme, UYAP üzerinden nüfus kayıtlarını inceleyerek veya gerekirse ilgili nüfus müdürlüğünden bilgi talep ederek mirasçıları belirler. Genellikle duruşma yapılmaksızın, evrak üzerinden inceleme ile karar verilir ve mirasçılık belgesi (veraset ilamı) kararı çıkarılır. Mahkeme süreci, iş yüküne göre değişmekle birlikte birkaç hafta sürebilir. Karar çıktıktan sonra mahkemenin kaleminden onaylı bir veraset ilamı örneği alınarak kullanılabilir.

Mahkeme kararı ile alınan veraset ilamı da noter belgesi ile aynı hukuki değere sahiptir. Bu belgeyle mirasçılar, miras kalan mal varlıklarının intikali için gerekli işlemlere başlayabilirler. (Not: Mahkeme yolunda harç ve dava masrafları söz konusu olup, başvuru esnasında mahkeme veznesine gerekli masraflar yatırılır. Karar sonrası bu masraflar makbuz karşılığı veraset ilamı talep eden mirasçıdan tahsil edilir.)

Miras İntikali Nasıl Yapılır? (Gayrimenkul, Banka Hesabı, Taşıt vb.)

Miras intikali, vefat eden kişinin malvarlığının mirasçılar üzerine devri işlemlerinin genel adıdır. Mirasçılar, ellerindeki veraset ilamıyla miras kalan malvarlıklarının kendi adlarına tescili veya devri için ilgili kurumlara başvuru yapmalıdır. İntikal işlemleri taşınmaz mallar (ev, arsa, tarla gibi gayrimenkuller), bankalardaki para ve mevduatlar, taşıtlar (araç, tekne vb.) ve diğer menkuller için farklı kurumlarda gerçekleştirilir. Aşağıda başlıca miras mallarının intikal adımları detaylandırılmıştır.

Gayrimenkul (Tapu) İntikal İşlemleri

Miras kalan ev, arsa, tarla gibi taşınmazların tapuda mirasçılar adına tescil edilmesi gerekir. Veraset ilamını aldıktan sonra izlenecek süreç şu şekildedir:

• Belediye işlemleri: İlk olarak taşınmazın bulunduğu belediyeye gidilir. Belediye emlak servisine, murisin vefat ettiğini ve mirasçıların tapu intikali yapacağını bildirerek, taşınmazın rayiç değerini gösteren belge (resmi emlak değeri yazısı) talep edilir. Ayrıca vefat edenin ilgili taşınmaz için varsa ödenmemiş emlak vergisi borçları da burada kontrol edilip ödenmelidir​. Belediyeden alınacak yazıda, taşınmazın ölüm tarihindeki emlak vergisi değeri ve borç durumu yer alır.
• Zorunlu deprem sigortası (DASK): Eğer miras kalan taşınmaz bir konut veya işyeri gibi bir bina ise, tapu devri işlemi için geçerli DASK poliçesi bulunması zorunludur. Mirasçılar, taşınmazın DASK (zorunlu deprem sigortası) poliçesini yaptırmalı veya yenilemelidir. Tapu Müdürlüğü, işlem öncesi sistem üzerinden DASK poliçesinin geçerli olup olmadığını kontrol edecektir.
• Veraset ve intikal vergisi dairesi işlemleri: Taşınmazın intikali öncesinde mirasçıların veraset ve intikal vergisi beyannamesini verip ilgili vergiyi ödemeleri tavsiye edilir. Özellikle yüksek değerli gayrimenkuller için veraset ve intikal vergisinin ilk taksitinin ödenmesi ve “ilişiği kesilmiştir” belgesi alınması gerekebilir.​. Vergi dairesinden alınan “ilişiği yoktur” yazısı, mirasçıların veraset vergisiyle ilgili yükümlülüklerini başlattıklarını gösterir (aşağıda veraset vergisi bölümüne bakınız).
• Tapu Müdürlüğüne başvuru: Yukarıdaki hazırlıklar tamamlandıktan sonra mirasçılar veya vekilleri, taşınmazın bulunduğu yerdeki Tapu Müdürlüğü’ne intikal başvurusu yapar. Başvuru için gerekli belgeler şunlardır:
  • Veraset ilamının aslı veya noter onaylı örneği​,
  • Mirasçıların kimlik kartları (TC kimlik numarası içeren) ve birer fotokopisi,
  • Taşınmazın tapu senedi veya tapu bilgileri (ada, parsel numarası vb.)​
  • Belediyeden alınan rayiç değer yazısı ve “emlak vergisi borcu yoktur” belgesi​
  • Veraset ve intikal vergisinin ödendiğine dair vergi dairesi yazısı veya makbuzu​
  • Her bir mirasçı için 1 adet vesikalık fotoğraf (son 6 ay içinde çekilmiş)​
  • Eğer mirasçılardan birinin yerine bir temsilci (vekil) başvuruyorsa noter onaylı vekaletname ve vekilin kimliği,
  • Tapu harcı veya döner sermaye ücretinin ödendiğini gösteren makbuz (miras intikalinde tapu harcı alınmasa da döner sermaye ücreti ödenir).
• İntikal işleminin yapılması: Belgeler eksiksiz teslim edildikten ve Tapu Müdürlüğü gerekli kontrolleri yaptıktan sonra, taşınmaz mal resmi olarak mirasçıları adına tescil edilir. Tapu siciline, vefat edenin yerine mirasçıların isimleri hisseleri oranında işlenir. İşlem sonunda her mirasçı, taşınmazın yeni tapu senedini alabilir. Miras kalan taşınmazların tapu intikalinde satıştaki gibi bir tapu harcı alınmamaktadır; yalnızca işlem için sabit bir döner sermaye ücreti ödenir (2025 yılı için 1.183 TL)​. Bu sayede mirasçılar, taşınmaz üzerindeki mülkiyet haklarını resmen üzerlerine almış olurlar.

Not: Mirasçılar birden fazla ise, tapu intikalinde tüm mirasçılar birlikte malik olur (elbirliği mülkiyeti veya paylı mülkiyet şeklinde). Mirasın tapuda paylaşımı ileride mirasçılar arasında anlaşma veya mahkeme kararı ile yapılabilir. İntikal işlemi sırasında mirasçıların hepsinin tapuda hazır bulunması şart değildir; içlerinden birinin başvurusu yeterli olabilmektedir​. Ancak taşınmazın satışı söz konusuysa veya tapuda tek bir mirasçı adına devri isteniyorsa, tüm mirasçıların noter huzurunda vereceği onay veya vekaletname ile temsil sağlanması gerekir​.

Banka Hesaplarının ve Para Mirasının İntikali

Miras bırakanın banka hesaplarında para, mevduat, kasa hesabı veya yatırım aracı bulunması halinde, bu varlıkların mirasçılara aktarılması için bankaya başvuru yapılmalıdır. Bankadaki paraların intikali için izlenecek adımlar:

• Bankaya bildirim ve belge sunumu: Mirasçıların ilgili bankaya başvurarak, murisin vefat ettiğini ve hesapların intikalini talep ettiklerini bildirmeleri gerekir. Bankaya veraset ilamının bir örneği sunulur. Bankalar, mirasçıların kimliklerini ve veraset belgesindeki miras paylarını teyit eder.
• Vergi beyannamesi ve ilişik kesme: Uygulamada bankalar, mirasçıların veraset ve intikal vergisi beyannamesi verdiğine ve verginin ödendiğine dair belge isteyebilirler​. Bu nedenle mirasçıların, vergi dairesinden aldıkları “ilişiği yoktur” yazısını bankaya ibraz etmeleri işlemleri hızlandırır. Bu yazı, mirasçıların vergi dairesine beyanda bulunduğunu gösterir.
• Hesapların kapatılması ve ödeme: Banka, gerekli kontrolleri yaptıktan sonra miras hesaplarını kapatarak, her mirasçıya miras payı oranında ödeme yapar veya parayı mirasçıların ortak hesabına aktarır. Tüm mirasçıların talebiyle, örneğin hesap tek bir mirasçının üzerine devredilecekse, diğer mirasçıların yazılı muvafakati gerekebilir. Genellikle bankalar, tüm mirasçıların birlikte gelerek hesap kapatma ve parayı paylaşma işlemini gerçekleştirmesini ister. Mirasçılar uzlaşırsa, biri diğerlerine vekaletname ile temsil de sağlayabilir.
• Kiralık kasa varsa: Miras bırakanın bankada kiralık kasası bulunması durumunda, kasa açılışı vergi dairesi temsilcisi gözetiminde yapılır. Kasa içindeki değerler tutanak altına alınarak veraset ve intikal vergisi beyannamesine dahil edilir. Kasa içeriği de diğer miras malvarlığı gibi mirasçılara paylaştırılır.

Bankadaki paraların intikali, genellikle veraset ilamı sunulduktan sonra kısa sürede tamamlanır. Ancak, özellikle yüklü meblağlar söz konusuysa bürokratik işlemler birkaç gün alabilir. Mirasçıların anlaşmazlık yaşamaması ve sürecin hızlı ilerlemesi için banka, mirasçıların ortak talimat vermesini tercih eder.

Miras Kalan Araçların (Taşıtların) İntikali

Veraset yoluyla intikal eden otomobil, motosiklet, ticari araç gibi taşıtların devri için izlenecek prosedür, araçların satış işlemlerine benzer şekilde noter üzerinden gerçekleştirilir:

• Vergi ve borç sorgulaması: Miras kalan aracı üzerlerine almak isteyen mirasçılar öncelikle aracın MTV (Motorlu Taşıtlar Vergisi) borcu veya trafik cezası olup olmadığını kontrol etmelidir. Vefat edenin varsa ödenmemiş MTV borçları veraset yoluyla mirasçılara geçtiği için öncelikle ilgili vergi dairesine gidilerek araçla ilgili borçlar ödenir ve “ilişik kesme belgesi” alınır​. Bu belge, aracın vergi borcu kalmadığını ve intikal için engel olmadığını gösterir.
• Noterde intikal işlemi: Araçların mülkiyet devri noterler aracılığıyla yapılır. Tüm mirasçılar birlikte hareket ederek araca ilişkin tasarrufu belirlemelidir. İki yol vardır: (1) Araç, mirasçılar adına ortak tescil edilebilir (ancak pratikte araç tek kişi üzerine tescil edilebildiğinden, mirasçılar araç üzerinde elbirliği mülkiyete sahip olur); (2) Araç bir mirasçıya veya üçüncü kişiye satış yoluyla devredilebilir. Her iki durumda da mirasçıların notere veraset ilamı, aracın ruhsat belgesi, mirasçıların kimlikleri ve alınmışsa vergi dairesinin ilişik kesme belgesini ibraz etmesi gerekir. Noter, Ulaştırma ve Trafik sistemi üzerinden araca ilişkin rehin, haciz kaydı olup olmadığını da kontrol eder.
• Mirasçılar arasında anlaşma ve satış: Mirasçılar aracın kime kalacağı konusunda anlaşmışsa, noterde miras taksim sözleşmesi benzeri bir işlemle araç tek bir mirasçıya devredilebilir. Diğer mirasçılar bu devre onay verir ve noter satış işlemini gerçekleştirir. Alternatif olarak araç, mirasçıların tamamının imzasıyla üçüncü bir kişiye satılabilir​. Her iki durumda da noter satış sözleşmesi düzenlenir ve aracın yeni sahibi adına tescil işlemi yapılır.
• Ücretler ve teslim: Noterde araç devri yapılırken satış varmış gibi gerekli harç ve noter ücretleri ödenir (resmi tarifelere göre). İşlem tamamlandıktan sonra araç, yeni tescil belgesiyle teslim edilir. Mirasçılar aralarında satış bedelini paylaşabilirler. Eğer araç mirasçılar arasında bölüştürülmeden kalacaksa, veraset ilamıyla vergi dairesine bildirilerek kullanıma devam edilebilir; ancak satışına engel olmamak için genellikle intikal işlemi yapılması önerilir.

Özetle, miras kalan araçların devri için veraset ilamı ve vergi borcu bulunmadığına dair belgeyle notere gidilmesi yeterlidir. Bütün mirasçıların noter işleminde hazır bulunması veya vekalet vermesi gerektiğini unutmamak önemlidir. Aksi halde araç üzerinde tasarruf işlemi gerçekleştirilemez.

Veraset ve İntikal Vergisi: Beyan Süresi, Oranlar, İstisnalar ve Ödeme

Miras kalan malvarlıkları için mirasçıların Veraset ve İntikal Vergisi ödemesi gerekmektedir. Bu vergi, vefat nedeniyle miras yoluyla edinilen veya bağış, hediye gibi karşılıksız yollarla elde edilen mal ve haklar için alınan bir servet vergisidir​. Aşağıda veraset ve intikal vergisinin temel konuları açıklanmıştır:

Beyanname süresi: Mirasçılar, veraset vergisi beyannamesini ölüm tarihinden itibaren belirli süreler içinde vergi dairesine sunmalıdır. Ölüm Türkiye’de gerçekleşmiş ve mirasçılar da Türkiye’de ise süre 4 aydır. Eğer mirasçıların bir kısmı veya tamamı yabancı bir ülkede ise ya da ölüm yurtdışında meydana gelmişse bu süre uzayabilir (genellikle 6 aya, bazı durumlarda 8 aya kadar. Sürenin hesaplanması, ölümün ve mirasçıların bulunduğu yere göre değişir. Örneğin, muris Türkiye’de vefat etti fakat mirasçılar yurtdışındaysa 6 ay, muris yurtdışında vefat etti ve mirasçılar da o ülkedeyse 4 ay, her ikisi de yurtdışında farklı ülkelerde ise 8 ay içinde beyanname verilmelidir. Bu süreler içinde veraset ve intikal vergisi beyannamesi, murisin son ikametgahının bulunduğu yer vergi dairesine (eğer mirasçı Türkiye’de değilse Türk konsolosluğu aracılığıyla) verilmelidir​.

Vergi oranları ve istisna tutarları: Veraset yoluyla intikal eden malvarlıkları için devlet her yıl istisna tutarları ve vergi tarifesi dilimleri belirler​. Mirasçılar, kendilerine düşen miras payından belli bir tutarı istisna olarak düşebilirler. 2025 yılı için evlatlıklar dahil altsoy (çocuklar, torunlar) ve eşten her biri için 2.316.628 TL istisna uygulanmaktadır (eğer murisin altsoyu yoksa eş için istisna tutarı 4.636.103 TL’dir)​. Bu tutarların altındaki miras payları için vergi ödenmez. İstisnayı aşan kısım üzerinden ise kademeli olarak artan oranlarda vergi uygulanır. 2025 veraset vergisi oranları şöyledir​.

• İlk 2.400.000 TL için %1 vergi,
• Sonraki 5.700.000 TL için %3 vergi,
• Sonraki 12.000.000 TL için %5 vergi,
• Sonraki 24.000.000 TL için %7 vergi,
• 44.100.000 TL’yi aşan kısım için %10 vergi.

(Not: Yukarıdaki dilimler her bir mirasçının kendi hissesine düşen miktar için uygulanır. Ayrıca miras dışındaki ivazsız (karşılıksız) intikallerde —örneğin bağış ve piyango kazancı— vergi oranları aynı dilimler için %10, 15, 20, 25, 30 şeklindedir.)

Verginin hesaplanması: Her mirasçı için vergi, kendi hissesine düşen miras tutarı üzerinden ayrı ayrı hesaplanır. Örneğin, 2025 yılında bir mirasçının hissesi 3.000.000 TL ise, istisna tutarı (2.316.628 TL) düşüldükten sonra kalan 683.372 TL üzerinden vergi hesaplanır. Bu tutar ilk dilimde olduğundan vergi oranı %1 olacak ve yaklaşık 6.833 TL vergi tutarı çıkar. Miras payı daha yüksekse, dilimlere bölünerek kademeli vergilendirme yapılır. Vergi dairesi, beyanname verildikten sonra tahakkuk fişini hazırlar ve ödenecek vergiyi mirasçılara tebliğ eder.

Ödeme şekli ve taksitler: Veraset ve intikal vergisi, beyanname üzerine tahakkuk ettikten sonra uzun vadeli taksitler halinde ödenebilmektedir. Kanuna göre vergi, tahakkukundan itibaren 3 yılda, Mayıs ve Kasım aylarında, toplam 6 eşit taksitte ödenir​. Yani mirasçılar vergiyi bir defada ödemek zorunda değildir; Mayıs ve Kasım aylarında yılda iki taksit olmak üzere üç yıl boyunca ödeme yapabilirler. Örneğin Ocak 2025’te beyan edilip tahakkuk eden verginin taksitleri, 2025 Mayıs, 2025 Kasım, 2026 Mayıs ... şeklinde 2027 Kasım’a kadar devam edecektir. Verginin erken ödenmesi de mümkündür; isteyen mirasçı verginin tamamını ilk taksit döneminde kapatabilir. Ödemeler, vergi dairesine nakit veya anlaşmalı bankalar üzerinden yapılabilir. Ayrıca Gelir İdaresi Başkanlığı’nın İnteraktif Vergi Dairesi sistemi üzerinden kredi kartı ile ödeme imkanı da bulunmaktadır.

Veraset vergisindeki istisnalar: Kanun, bazı durumlarda vergi muafiyeti tanımıştır. Örneğin murisin evinde bulunan kişisel eşya ve giysiler, nişan, madalya gibi hatıra eşyaları veraset vergisinden müstesnadır. Aynı şekilde belli bir değere kadar olan para ve mal üzerindeki şans oyunları ikramiyelerinde de istisna uygulanır. Bunlar dışında kalan miras malları (taşınmaz, araç, banka parası, hisse senedi vb.) veraset ve intikal vergisine tabidir.

Veraset ve intikal vergisi beyannamesi hazırlanırken, veraset ilamı, tapu fotokopileri, bankalardaki para miktarını gösteren banka yazıları, aracın ruhsat fotokopisi, varsa vasiyetname örneği gibi belgeler de eklenmelidir. Vergi dairesi, beyan edilen değerler üzerinden vergiyi hesaplayacaktır. Beyanname süresinde verilmez veya eksik beyan edilirse, cezai işlem ve gecikme faizi söz konusu olabileceğinden mirasçıların bu yükümlülüğü zamanında yerine getirmesi önemlidir.

Sonuç: Hukuki Destek ve İletişim

Miras hukuku ve miras işlemleri, detaylı ve teknik prosedürler içerir. Veraset ilamının çıkarılmasından mirasın intikaline ve verginin ödenmesine kadar her aşamada dikkatli hareket etmek gerekir. Özellikle birden fazla mirasçının bulunduğu durumlarda, hatalı veya eksik işlemler ileride hukuki ihtilaflara yol açabilir. Bu nedenle tereddüt yaşanan konularda uzman bir hukukçudan danışmanlık almak faydalı olacaktır.

Enes Nergiz Hukuk Bürosu olarak, veraset ilamı çıkartma, miras intikali işlemleri ve veraset ve intikal vergisi beyannameleri konularında müvekkillerimize profesyonel destek sunmaktayız. Miras sürecine dair sorularınız için bizimle iletişime geçebilir, hukuki desteğimizden yararlanabilirsiniz. Miras işlemlerinizde güvenilir ve hızlı çözüm için Enes Nergiz Hukuk Bürosu’nun deneyimli ekibi her zaman yanınızdadır.​