Trafik kazalarında düzenlenen kaza tespit tutanaklarına (maddi hasarlı, yaralanmalı veya ölümlü) itiraz edebilme hakkınız vardır. Bu rehberde, kazanın türüne göre hangi kurumun tutanak tuttuğu, hangi gerekçelerle ve hangi adımlarla itiraz edilebileceği detaylı şekilde ele alınmaktadır. Ayrıca itiraz sürecinde izlemeniz gereken hukuki yollar, süre sınırları, dilekçe örneğinin nasıl hazırlanacağı ve polis ile jandarma tutanakları arasındaki farklar da açıklanmıştır.
İçindekiler
- Kaza Türüne Göre Tutanak Türleri ve Düzenleyici Kurum
- Kusur Oranı, Olay Anlatımı ve Eksik Belgeye İtiraz Nedenleri
- İtiraz Yolları ve Süreleri (Başvuru Mercileri)
- Gerekli Belgeler ve İtiraz Dilekçesi İçeriği
- e-Devlet ve Çevrimiçi İtiraz Yolları
- Polis ve Jandarma Tutanakları Arasındaki Farklar
- Mahkeme Süreci ve Bilirkişi İncelemesi ile Tutanak İptali / Kusur Düzeltme
- Sonuç
1. Kaza Türüne Göre Tutanak Türleri ve Düzenleyici Kurum
Maddi Hasarlı Kazalar
Sadece maddi zararın oluştuğu ve taraflar arasında ölüm ya da yaralanma bulunmayan trafik kazalarında, sürücüler kendi aralarında kaza tespit tutanağı düzenleyebilirler. Bu tutanağın geçerli olabilmesi için:
- Her iki sürücünün de ehliyetinin geçerli olması
- Zorunlu trafik sigortalarının bulunması
- Alkol veya benzeri bir engelin olmaması
Şayet sürücüler anlaşamaz, ehliyetsiz veya alkollü bir taraf varsa, kamu malına zarar verilmişse, ya da yaralanma/ölüm meydana gelmişse mutlaka polis veya jandarma çağırılmalıdır.
Yaralanmalı Kazalar
Herhangi bir yaralanmanın söz konusu olduğu kazalarda tutanak, polis (şehir içi) veya jandarma (kırsal alan) tarafından tutulur. Sürücüler kendi başına tutanak düzenleyemez. Bu resmi “Yaralanmalı Trafik Kazası Tespit Tutanağı” sonrasında sıklıkla adli süreç de beraberinde gelir.
Ölümlü Kazalar
Ölümlü kazalarda, hem olay yeri incelemesi hem de adli süreç çok daha detaylı yapılır. Polis veya jandarma, kazanın gerçekleştiği bölgeye göre tutanak tutar; savcı, uzman ekip gibi merciler gerekirse olay yerine gelir ve kazanın tüm yönleri incelenir.
Polis vs. Jandarma Sorumluluk Alanı
- Şehir içi ve ilçe merkezleri: Polis
- Kırsal alanlar ve köy yolları: Jandarma
Her iki kurumun hazırladığı resmi tutanak da hukuki açıdan bağlayıcı niteliktedir. Tutanakta hata veya eksik olduğunu düşünüyorsanız, benzer itiraz yöntemlerini kullanabilirsiniz.
Not: Yaralanmalı veya ölümlü kazalarda kaza tespit tutanağı genellikle daha ayrıntılı düzenlenir. Hatalı içerikler veya eksikler varsa yine itiraz hakkınızı saklı tutarsınız.
2. Kusur Oranı, Olay Anlatımı ve Eksik Belgeye İtiraz Nedenleri
Bir trafik kazası tespit tutanağına genellikle şu gerekçelerle itiraz edilir:
- Kusur Oranının Yanlış Belirlenmesi
- Karşı tarafın kusurlu olmasına rağmen tüm kusurun size yüklenmesi veya kusur paylarının adaletsiz dağıtılması.
- Olay Anlatımının Gerçeği Yansıtmaması
- Tutanakta yazılan beyanlar, kroki veya ifadelerin kazayı doğru anlatmaması.
- Eksik/Hatalı Bilgi ve Belgeler
- Önemli kamera kayıtları, tanık ifadeleri veya teknik raporların tutanakta yer almaması.
- Usule Aykırılıklar
- Tarih, saat, imza, konum vb. bilgilerin hatalı olması.
Önemli İpucu: İtiraz sürecinde delillerinizin (fotoğraflar, tanık beyanları, kamera kayıtları vb.) güçlü olması büyük avantaj sağlar.
3. İtiraz Yolları ve Süreleri (Başvuru Mercileri)
Kaza tespit tutanağına itirazda farklı çözüm yolları vardır. Öncelikle sigorta şirketi ve SBM (Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi) nezdinde işlem yapmak daha hızlı sonuç verebilir. Sonrasında Sigorta Tahkim Komisyonu veya mahkemeler devreye girer.
<a name="sbm-itiraz"></a>
3.1 Sigorta Şirketine ve SBM’ye İtiraz
- Maddi hasarlı kazalarda, taraflar kazayı sigortaya bildirir.
- Sigorta şirketleri tutanağı SBM’ye iletir ve 3 iş günü içinde kusur dağılımı belirlenir.
- Şirketler mutabık kalmazsa, dosya SBM Kaza Kusur Değerlendirme Komisyonu’na gider.
- Kusur oranı size bildirildikten sonra 5 iş günü içinde itiraz hakkınız vardır. Bu itirazı SBM online portalından veya doğrudan sigorta şirketine yapabilirsiniz. Yeni belge/fotoğraf eklemeniz önerilir.
Yaralanmalı/ölümlü kazalarda sigorta yine kusur değerlendirmesi yapar; ancak adli süreçler de işlediğinden farklı hukuki yollara başvurmak gerekebilir.
3.2 Sigorta Tahkim Komisyonu
- Sigorta şirketinden veya SBM’den olumlu sonuç alamadıysanız, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurabilirsiniz.
- Komisyon atadığı hakem ve bilirkişiyle dosyayı inceler; daha hızlı ve nispeten düşük masraflı bir yöntemdir.
- Maddi hasar tazminatı veya kusur payı konuları Tahkim yoluyla çözülebilir.
- Yaralanma veya ölüm gibi manevi tazminat içeren durumlarda ise genellikle adli yargı süreci devreye girer.
3.3 Sulh Ceza Hakimliğine Başvuru
- Sigorta yollarından sonuç alamazsanız veya direkt kaza tespit tutanağının hatalı olduğunu düşünüyorsanız, Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz dilekçesi verebilirsiniz.
- Burada amaç, tutanağın iptali veya düzeltilmesidir.
- Hakim gerekli görürse keşif, tanık dinleme, kamera kaydı incelemesi, bilirkişi raporu gibi adımlarla kazanın gerçek şeklini ortaya çıkarır.
- Zamanaşımı: Maddi hasarlı kazalarda genellikle 2 yıl; yaralanmalı kazalarda 8 yıl; ölümlü kazalarda 15 yıl içinde bu davayı açabilirsiniz. Fakat gecikmeden başvurmak daha sağlıklıdır.
Dikkat: Bazı durumlarda Sulh Ceza Hakimliği görevsizlik kararı verip dosyayı Sulh Hukuk veya Asliye Hukuk Mahkemesi’ne gönderebilir.
<a name="sulh-asliye-hukuk"></a>
3.4 Sulh Hukuk veya Asliye Hukuk Mahkemesinde Dava
- Bazı hakimler, “tutanak iptali” davasının kendi yetkileri dışında olduğunu düşünerek Sulh Hukuk Mahkemesi’ne yönlendirebilir.
- Tazminat (maddi-manevi) talepleriniz varsa, genelde Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir.
- Bu davada da bilirkişi incelemesiyle kusur oranı yeniden belirlenir. Mahkeme kararı, hatalı tutanağı geçersiz kılar.
4. Gerekli Belgeler ve İtiraz Dilekçesi İçeriği
İtiraz dilekçenizin detaylı ve düzenli olması gerekir. Şu unsurlara mutlaka yer verin:
- Başvuru Yapılan Merci
- Örnek: “..., Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği’ne” veya “Sigorta Tahkim Komisyonu Başkanlığı’na”
- Taraf Bilgileri
- İsim, TC kimlik numarası, adres, telefon; karşı tarafın veya sigorta şirketinin bilgileri
- Kaza Bilgileri
- Tarih, saat, yer, araç plakaları, poliçe numaraları
- Olayın Anlatımı
- Kazanın sizin açınızdan oluş şekli, tutanaktaki hatalar
- İtiraz Nedenleri
- Kusur paylaşımındaki yanlışlık, eksik belge, gerçeğe aykırı ifade vb.
- Hukuki Dayanaklar
- Kısa atıflar yapabilirsiniz (Karayolları Trafik Kanunu vb.)
- Sonuç ve Talep
- Tutanak iptali, bilirkişi incelemesi, kusur oranının yeniden belirlenmesi
- Ekler (Deliller)
- Kaza tespit tutanağı örneği, fotoğraflar, tanık beyanları, servis raporları, sigorta yazışmaları vb.
Örnek Sonuç Cümlesi:
“... tarihli Trafik Kazası Tespit Tutanağının iptaline ve kusur oranlarının bilirkişi raporuyla yeniden belirlenmesine karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederim.”
5. e-Devlet ve Çevrimiçi İtiraz Yolları
- SBM Online İtiraz: Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi platformunda veya mobil uygulamada kazanıza ait tutanağı sorgulayabilir, kusur oranı çıkmışsa itiraz sürecinizi elektronik ortamda başlatabilirsiniz.
- e-Devlet Sorgulama: Polis bölgesindeki maddi hasarlı kazalara ilişkin tutanaklara e-Devlet üzerinden erişmek mümkündür. Jandarma bölgesinde henüz bu sistem tam yaygın değildir.
- Mobil Kaza Tutanağı Uygulaması: Kazayı anında dijital formla SBM’ye gönderebilir, sigorta şirketlerinin süreci hızla başlatmasını sağlayabilirsiniz.
- Mahkeme Sürecinde Online Başvuru: Dilekçelerinizi UYAP Vatandaş Portalı üzerinden e-imza veya mobil imza ile gönderebilirsiniz. Sigorta Tahkim Komisyonu’nda ise genelde yazılı başvuru tercih edilir.
6. Polis ve Jandarma Tutanakları Arasındaki Farklar
- Sorumluluk Alanı: Şehir içi ve ilçe merkezleri polis; kırsal ve köy yolları jandarma.
- Dijital Erişim: Polis tutanaklarını e-Devlet’ten görmek mümkünken, jandarma tutanakları çoğunlukla fiziki olarak temin edilir.
- Tutanağın İçeriği: Her iki kurum da aynı yönetmelik çerçevesinde benzer formatta tutanak hazırlar.
- İtiraz Süreçleri: Polis veya jandarma tutanaklarına itiraz şekli ve yöntemleri aynıdır.
- İdari Para Cezaları: Kazaya sebep olan bir trafik ihlali varsa, polis veya jandarma ayrı ceza tutanağı düzenleyebilir. Bu cezaya itiraz süresi genellikle 15 gündür.
7. Mahkeme Süreci ve Bilirkişi İncelemesi ile Tutanak İptali / Kusur Düzeltme
Yargıya intikal eden itirazlarda bilirkişi raporu belirleyicidir:
- Keşif ve Delil Toplama
- Hakim, olay yeri keşfi, kamera kayıtları, tanık beyanları gibi delilleri inceleyebilir.
- Bilirkişi Ataması
- Trafik kazaları konusunda uzman (mühendis vb.) bilirkişi, kazanın teknik analizini yapar.
- Bilirkişi Raporuna İtiraz
- Taraflar 2 hafta içinde rapor hakkındaki görüşlerini sunabilir, eksik veya yanlış noktaları belirtebilir.
- Mahkeme Kararı
- Hakim, bilirkişi raporunu ve delilleri değerlendirir; “kaza tespit tutanağının iptaline/düzeltilmesine” karar verebilir. Böylece tutanak hükümsüz kalır ve mahkemenin belirlediği kusur oranı geçerli olur.
- Sonuçların Uygulanması
- Sigorta şirketi ve diğer taraflar mahkeme kararına uymak zorundadır. Gerekirse icra takibiyle ödemeler tahsil edilir.
8. Sonuç
Trafik kazası tespit tutanaklarına itiraz süreci ilk etapta karmaşık görünse de, doğru adımlar ve yeterli delillerle yönetilebilir. Kusur oranı, eksik belge veya hatalı beyan gibi nedenlerle uğradığınız mağduriyeti gidermek için şu yolu izleyebilirsiniz:
- Öncelikle Sigorta ve SBM üzerinden itiraz
- Gerekirse Sigorta Tahkim Komisyonu başvurusu
- Sonuç alınamazsa Sulh Ceza, Sulh Hukuk veya Asliye Hukuk süreciyle yargısal itiraz
Gecikmeden başvurmak ve mümkün olduğunca çok belge/delil toplamak önemlidir. Yaralanma veya ölümle sonuçlanan kazalarda adli süreçler devreye gireceğinden mutlaka hukuki danışmanlık almak önerilir.
Daha fazla bilgi ve profesyonel destek için enesnergiz.av.tr adresini ziyaret edebilir, trafik kazası hukuku ve itiraz işlemleri hakkında uzman görüşü alabilirsiniz.
Enes Nergiz Avukatlık Ofisi, trafik kazaları ve sigorta uyuşmazlıkları başta olmak üzere çeşitli hukuk alanlarında müvekkillerine profesyonel danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Tüm süreç boyunca yasal haklarınızı korumak ve en doğru stratejiyi belirlemek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Her daim güvenli sürüşler ve kazasız günler dileriz!
